Inrichtingselementen Peelkanalen

Project
Inrichtingselementen Peelkanalen
Locatie
Deurne
Opdrachtgever
Waterschap Aa en Maas
Jaar ontwerp
2019
I.s.m.
Viforis
Jaar realisatie
2021

Een noest landschap
Lange tijd was de Peel een moerasachtig gebied, waar de woeste natuur ongeroerd bleef en er een dikke laag hoogveen kon ontstaan. Met name in de tweede helft van de 19e eeuw heeft er grootschalige veenwinning plaatsgevonden. De Helenavaart en het Kanaal van Deurne met elk een stelsel van drietanden met wieken werden aangelegd om de gewonnen turf af te voeren. De beide Peelkanalen zijn met restanten van enkele wieken de stille getuigen van deze karakteristieke periode in de geschiedenis van de Peel, een rijk cultuurhistorisch erfgoed.
Langs het Kanaal van Deurne zijn ook nog resten van kazematten te vinden, ooit toebehorend aan de Peel-Raamstelling, een verdedigingslinie die is aangelegd om het Duitse leger tijdens de Tweede Wereldoorlog te weren.

Wat functioneel is maken we bijzonder, wat bijzonder is maken we functioneel
Rondom het Kanaal van Deurne en de Helenavaart is een bijzonder beschermd natuurgebied ontstaan, met plekken langs het water die al wandelend of fietsend te bereiken zijn. Op deze plekken ervaar je de rust van de natuur en kun je stilstaan bij de waardevolle cultuurhistorie van het gebied. Het zijn deze plekken die bij de groot-onderhoudswerkzaamheden van Waterschap Aa en Maas (optimaliseren waterinfrastructuur, bestrijding droogte en wateroverlast) extra aandacht krijgen en van inrichtingselementen zoals vlonders, route-afsluitingen en oversteekjes worden voorzien.

Taal van het landschap
Voor de inrichtingselementen is een beeldtaal ontwikkeld, zodat ze een eenheid vormen en bijdragen aan de bijzondere uitstraling van het gebied. De beeldtaal herinnert aan de voormalige veenwinning en aan de tweede wereldoorlog: de markante geschiedenis van het landschap en haar bewoners.
Alle inrichtingselementen hebben eenvoudige rechte en vlakke basisvormen. Ze worden uitgevoerd in onbehandeld hout, grijs gepoedercoat staal en beton. De houten delen refereren aan de tijd van de turfwinning en hebben de oorspronkelijk maten van een turfblok. Ze vormen samen een vlak, waarin gerefereerd wordt aan de ritmiek van gestapelde turfblokken. Verticale delen bestaan uit stalen schoenen met een houten staander. Zo wordt gerefereerd aan het gereedschap van de turfstekers en aan de aspergestellingen uit WO II. Restanten van een ooit tot ontploffing gebrachte kazemat worden zichtbaar gemaakt door een vlak halfverharding in de vorm van het voormalig schootsveld en daarmee gemarkeerd als een cultuurhistorisch waardevol object.

Vlonders, vlotbruggen en afsluitingen
Langs het jaagpad van het Kanaal van Deurne liggen een aantal bijzondere plekken waar het fijn is om even te kunnen gaan zitten of te gaan vissen. Een samenhangende reeks houten vlonders biedt die mogelijkheid. De vlonders zijn net even anders door de positie van de zit of een afstapje naar het water. De grootste vlonder wordt gecombineerd met een vlotbrug, die gedraaid kan worden om in de winter het kanaal over te steken. De rust op het pad wordt bewaard door op strategische locaties het pad af te sluiten met een stalen poort, alleen voetgangers kunnen de houten palen rond de poort passeren.

Wieken
Ten behoeve van de natuurwaarden van het gebied zijn de wieken aan het Kanaal van Deurne dichtgemaakt. Een aantal wieken wordt weer meer zichtbaar. De aantakking op het kanaal wordt hier weer in de oorspronkelijke maat gezet door een flauwe én een scherpe bocht terug te brengen en iets van de oorspronkelijke lengte van de wieken weer zichtbaar te maken. Houten verplaatsbare brugdekken kunnen tegen de dam worden geplaatst om met onderhoudsvoertuigen de wiek over te steken.